Là một loại cây hoang dã, củ mài được tìm  thấy ở những khu vực vùng rừng núi phía Bắc nước ta. Ngày nay, củ mài được sử dụng khá hiệu trong ẩm thực, tuy nhiên, công dụng của chúng ra sao nhiều người vẫn chưa nắm được hết.

Đặc điểm và công dụng của củ mài

Củ mài có điểm đặc trưng là có thân leo, phần thân của cây góc cạnh và có màu đỏ hồng, lá hình tim, thường có cục nhỏ ở góc lá, hoa màu vàng, mọc thành từng cụm đơn tính.  Về củ mài thường mỗi cây trung bình cho từ một đến hai củ. Chúng có hình trụ dài tới hàng mét. Phần vỏ của củ có màu nâu xám, bên trong củ có màu trắng mềm và thường được thu hoạch vào mùa hè khi lá cây đã lụi hết.

Về thành phần dinh dưỡng, theo các nghiên cứu khoa học của y học hiện đại, trong  củ mài có hàm lượng tinh bột, lipid, protein, chất nhầy cao. Ngoài ra, dược liệu này còn có thêm các thành phần khác như vitamin C, dioscin, allantoin, saponin có nhân sterol, cholin cùng các axit amin, các men oxy hóa, và các nguyên tố vi lượng khác. Đặc biệt, allantoin có trong củ mài có khả năng thúc đẩy sự phát triển của các mô khỏe mạnh và giúp các vết thương mau lành.

Còn theo Đông y, củ mài là một loại dược liệu tính bình, vị ngọt, có tác dụng bổ thận, bổ tỳ vị, ích tâm phế. Chúng thường được dùng trong các bài thuốc chữa Củ mài thường được sử dụng như một loại thuốc bổ ngũ tạng, trị hen suyễn, tiểu đường, mạnh gân cốt, chữa suy nhược cơ thể, lỵ… Ngoài ra, củ mài còn có khả năng giúp tăng cường các lợi khuẩn đường tiêu hóa;  trị mụn, viêm loét, áp xe da, chữa rắn rết hoặc bọ cạp cắn.

Không những thế, chúng còn được mệnh danh là loại thuốc dành cho các chị em phụ nữ vì loại củ này giúp hạn chế tình trạng cáu gắt do mãn kinh, khô âm đạo do mãn kinh, rối loạn kinh nguyệt. Đặc biệt, củ mài còn giúp chị em  ngăn ngừa xơ vữa động mạch. Đây là bệnh rất nguy hiểm và ngày càng phổ biến, nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Một số bài thuốc từ củ mài

Dưới đây là một số bài thuốc tiêu biểu từ củ mài. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn sức khỏe, bạn không nên tự ý sử dụng mà cần phải đi khám để biết tình trạng bệnh và dùng theo chỉ định của bác sỹ.

Bài thuốc chữa suy nhược cơ thể sau rối loạn tiêu hóa kéo dài: Củ mài, biển đậu, ý dĩ, vỏ quýt, hạt sen, bố chính sâm, bạch truật,hạt cau, nam mộc hương. Đem hỗn hợp dược liệu trên đi sắc với nước, đun cho tới khi còn khoảng 2 bát nhỏ thì chia làm 2 lần uống hết trong ngày. Kiên trì sử dụng trong 10 ngày.

Bài thuốc trị khó tiêu do tỳ vị hư nhược: Củ mài, xuyên tiêu, đường trắng, khiếm thực, gạo nếp. Đem rang gạo nếp đã ngâm rồi tán thành bột mịn. Các vị thuốc khác như củ mài, khiếm thực, xuyên tiêu cũng đều đem sao qua rồi tán bột. Trộn đều các thứ bột với nhau để trong hộp kín dùng dần. Mỗi lần ăn, lấy 30 – 60g pha với nước sôi và một ít đường cho dễ uống.

Bài thuốc chữa suy dinh dưỡng ở trẻ em: Củ mài, biển đậu, lòng đỏ trứng gà, đường trắng, gạo tẻ. Đem củ mài, gạo, biển đậu đi nghiền thành bột. Trứng gà luộc bóc lấy lòng đỏ, cho vào bột gạo dầm nát trộn đều. Tất cả cho vào nồi thêm 200ml nước đun trên lửa nhỏ. Khi hỗn hợp trên đã chín, cho đường quấy đều, cháo sôi lại là được. Cho trẻ bị suy dinh dưỡng ăn mỗi ngày 1 lần và kiên trì theo liệu trình trong 15 ngày sẽ có tác dụng tốt nhất.